“ | Ta låtawica to juz z kazdym chłopem we wsi chyba próbowała. | ” |
— Kaszubskie przysłowie |
Latawice (mit. słowiańska) - Żeńskie demony powietrzne poświadczone szczególnie dobrze w przekazach folklorystycznych z dzisiejszej Polski. Zapewnię w czasach późniejszych pojawiły się ich męskie odpowiedniki - Latawce. Ich nazwa pochodzi od czynności latania. Na Kaszubach wierzono, że Latawce (Latawc) porywają ludzi w trąbę powietrzną.
Miały rodzić się z dusz zmarłych płodów, dzieci którym nie zdążono nadać imienia ochronnego z powodu przedwczesnej śmierci lub najczęściej z dusz nieochrzczonych niemowląt, na wskutek kontaktów z chrześcijaństwem i przez skuteczną chrystianizacje albo w późniejszym czasie z powieszonych przestępców z powodu przynajmniej częściowego łączenia Latawic z demonami śmierci - Wisielcami. Początkowo najpewniej były pomniejszymi boginkami wiatru, których kult jako istot boskich wygasł wraz z ujednolicaniem lokalnego panteonu na rzecz najpewniej boskiej pary bogini Pogody i bóstwa Pogwizda, o czym świadczą polskie kroniki (kronika Macieja Miechowity i Roczniki Jana Długosza) lub Włodzimierzowego Strzyboga, na co wskazuje lokalne nazewnictwo (por. wieś ,,Strzyboga"), a ich ranga spadła do demonicznej. Uważano je za niezbyt szkodliwe, wszak były istotami negatywnie nastawionymi do ludzi wywołujące groźne wichury. Na Pomorzu i Mazowszu, jednak istniało przekonanie, że można było go udobruchać ofiarą z żywności i modlitwą, mienie po swojej stronie Latawicy i Latawca wiązało się z szczęściem (dobrą dolą) i mieniem częściowej lub całkowitej władzy nad wiatrami. Te demony strzegły także domostwa przed złem. Latawce i Latawice uważano czasami też za diabły uwodzące młodzieńców i dziewice, co utrwaliło się w kaszubskich przysłowiach, gdzie Latawce/Latawice to osoby rozwiązłe seksualnie.
Mitologia Słowiańska | |
---|---|
Bóstwa | |
Panteon Włodzimierza | Perun • Dażbóg • Chors • Strzybóg • Simargł[1]• Mokosz[2] |
Wschodniosłowiańskie | Swaróg • Jaryło • Kostroma • Rod • Weles (Wołos) • Perepłut • Kupała (?[3]) • Kolęda (bóstwo) (?[4]) • Dyj • Usień |
Bóstwa prapolskie i czeskie | Jasz • Łado • Dzidzilela (Łada, Lela) • Nyja • Pogoda • Żywie • Dziewanna • Marzanna (Morana) • Jan Sobótkowy • Lel i Polel • Varpul |
Bóstwa Słowian nadbałtyckich i serbołużyckich | Świętowit • Rujewit • Porewit • Porenut • Żywia • Swarożyc • Jarowit • Radogost • Prowe • Pogwizd • Czarnogłów • Czarnobóg • Białobóg (?[5]) • Trzygłów • Flins[6] • Krodo [7]• Pripegal • Miklos (?[8]) • Bogowie kaszubscy |
Południowosłowiańskie | Kresnik • Trot • Perperuna • Kurent |
Demonologia | |
Demony powietrzne | Ażdacha • Ćmok • Chała • Zduchacz • Grad • Latawica • Obłoczyca • Omacnica • Płanetnik (Płamęta) • Poświst • Wietrzyca |
Demony natury (leśne, górskie i polne) | Baba Jaga • Baba grochowa • Baba jagodowa • Południca • Bełt • Błędne ogniki • Łapiduch • Leszy • Boginki • Dobrochoczy • Dziwożona • Jaroszek • Licho • Miernik • Polewik • Spor • Miawka • Wiły • Samodiwa • Zagorkinia |
Demony wodne | Boginki • Baba wodna • Bagiennik • Brodarica • Mamuna • Rusałka • Utopiec • Wodnik • Stichija • Lamia |
Demony domostw i dobra | Łaziebnik • Domowik (Domocha) • Dydko • Bobo • Buc • Dworowy • Uboże • Gumiennik • Kłobuk • Krasnoludki • Korgorusze • Narecznice • Stopan • Skrzak • Pokuć • Skarbik • Nieśpiech |
Demony zła i śmierci | Biali ludzie • Bies • Czart • Gnieciuch • Hurbóż • Jędza • Kikimora • Macica • Mężyk • Nocnica • Północnica • Strzyga • Tęsknica • Topielec • Upiór • Ustreł • Wilkołak • Wisielec • Zagorkinia • Zaraza • Złydnia • Zmora • Nawki • Poroniec |
Regionalne | Ludki • Wieszczy • Stolemy • Krośnięta • Boruta • Roczitnik • Ciota • Bòrówc i Bòrowô Ciota • Szôlińc • Gòsk • Ćmuch |
Pół-demoniczne istoty i nadprzyrodzone byty | Kwiat Paproci • Raróg • Psiogłów • Żmij |
Święta | |
Wiosenne | Jare Gody • Ostatki • Stado • Zielone Świątki • Święto Jaryły |
Letnie | Święto Peruna • Noc Kupały |
Jesienne | Dożynki |
Zimowe | Szczodre Gody • Babidien |
Obchodzone niezależnie od pory roku | Dziady • Slava • Swaćba |
|